- Göktürk Devlet’i Asya hun devletinin yıkılmasının ardından Avar Devleti’ne bağlı olarak yaşamıştır.
- Bumin Kağan öncülüğünde ayaklanma sonucu Ötüken’de 1. Göktürk devleti kuruldu.
- Dağınık halde yaşayan Türk boylarını bir bayrak altında topladı ve Asya Hun Devleti’nden sonra 2. Büyük devlet kurulmuş oldu.
- O dönem ülkeyi Doğu ve Batı olarak 2’ye ayıran Bumin Kağan, Batı yönetimin idaresini Yabgu unvanına sahip olan kardeşi İstemi Kağan’a verdi.
- Batı kısmının yönetimini ise amcası İstemi Yabgu’ya bıraktı.
- Bumin Kağan’ın vefatından sonra yerine oğlu Kolo geçti. Oğlunun ölümünden sonra ise Devletin başında Mukan yer almaktaydı.
- Mukan Kağan dönemi Göktürk Devleti’nin en güçlü olduğu dönem olarak bilinmektedir.
- Aynı zamanda Göktürk Devleti’nin en önemli özelliklerinden biri de: İstemi Yabgu’ Sasaniler İpek yoluna geçince Bizans ile iş birliği yaparak Sasanileri yenilgiye uğratıp devletin sınırlarını Büyük Okyanus’tan Volga Nehri’ ne kadar genişletmesidir.
GÖKTÜRK DEVLETİ’NİN KURUCUSU KİMDİR?
Göktürk Devleti’nin kurucusu Bumin Kağan’dır. Göktürk Devleti hangi boya mensuptur noktasında ise Hunların soyundan olan Göktürk Devleti “Aşina” adı ile anılan boya mensuptur. Devletin başkenti Ötüken olmakla birlikte Doğusunda Çin, batısında ise Sasani devletleri bulunmaktadır. Doğuda Avar devleti sonucunda doğan Göktürk Devleti Batıda ise Eftalit devletleri ile yapılan savaşların sonucu olarak doğmuştur.
GÖKTÜRK DEVLETİ’NİN HÜKÜMDARLARI
- Bumin Kağan (546-552)
- Kolo (Kara) Dönemi (552-55)
- Mukan Dönemi (555-572)
- Tapo Dönemi (572-581)
- İşbara Dönemi (581-582)
- İşbara Dönemi (582-587 Doğu Göktürk Devleti)
- Yehu Dönemi (587-589)
- Tülan Dönemi (589-600)
- Kimin Dönemi (600-609)
- Şipi Dönemi (609-619)
- Çulo Dönemi (621-630)
- Kie Li Dönemi (621-630)
- Tardu Dönemi (583-603) – Batı Göktürk Devleti
- Çulo Dönemi (603-611)
- Şikoei Dönemi (611-618)
- Tong Yabgu Dönemi (618-628)
- Se Yabgu Dönemi (628-630)
- Hsili Dönemi (630-633)
- Işbara Dönemi (634-639)
- Jubi Dönemi (645-650)
- Holu Dönemi (651-657)
GÖKTÜRKLERE AİT DESTAN
Göktürklere ait destan dendiğinde akla gelen Ergenekon destanında, Türklerin yeniden doğuşu anlatılmaktadır. İkinci Göktürk destanı ise Bozkurt Destanı olarak tarihe geçmiştir. Bu destanın konusu da tek başına kalan bir çocuğun bozkurt tarafından yetiştirilmesi ve büyük bir devletin kurulmasını içeriyor. Aynı zamanda Çin kayıtlarında Bozkurt Destanına yazılı şekli ile bulunmaktadır.
GÖKTÜRK DEVLETİ KAÇ YIL HÜKÜM SÜRDÜ?
Türklerin bozkır göçebe uygarlığından yerleşik tarım uygarlığına geçiş dönemi olan Göktürkler dönemi 552-745 yılları arasında Orta Asya’da varlığını sürdüren bir devlettir.
Orta Asya’da yapılan kazı ve araştırmalarda bir takım eserler bulunmuştur. GökTürkçe yazılı bu eserler taş, para, ağaç üzerine yazılmış metinlerden oluşmaktadır. Taş ve para üzerine yazılı eserler ise günümüze kadar gelmiştir.
GÖKTÜRK DEVLETİ NEDEN YIKILDI?
Büyük Hun İmparatorluğu’nda olduğu gibi Göktürk Devleti’nde de Türk boylarının Çinlilerin oyunları ve kışkırtmaları ile devlet yönetimine başkaldırmaları sonucu isyanlar ve iç ayaklanmalar çıkmıştır. Bu nedenden ötürü Göktürk Devleti, Batı ve Doğu Göktürk devleti olarak 2’ye ayrıldı.
Bu kez de Çinliler, Doğu Göktürk Devleti ve Batı Göktürk Devleti’ni birbirleri arasında kışkırtma ve tahriklere yol açmıştır. Yaşanan bu kışkırtmalardan dolayı Doğu Göktürk Devleti ve Batı Göktürk Devleti birbirine karşı savaş açmış, sonrasında ise Çinliler savaşmaktan dolayı gücünü yitiren bu iki devletin bu halini fırsat bilmiş ve yıkmışlardır. Göktürk Devleti’nin yıkılmasının ardından ise Göktürkler Kutluk Devleti’ni kurmuşlardır.
Kaynakça: https://www.sabah.com.tr
