Trablusgarp Savaşı Nedir?
Tarih 28 Eylül 1911, İtalya Osmanlı Devleti’ne nota verdi. Verilen bu nota aslında işgalin bahanesiydi. Osmanlı Devleti ise kendisine verilen bu notaya cevap vermekte hiç gecikmedi. Fakat İtalya’nın niyeti daha en başından belliydi. Çoktan işgal hazırlıklarını başlatmıştı. Böylece İtalya 29 Eylül 1911’de Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etti.
İtalya hızla gelişen siyasi birliği için hammadde arayışına girmişti. 16. yüzyılda baş gösteren sömürgecilik anlayışını elden kaçıran İtalya, siyasi birliğinde gelişim sağladıktan sonra konumu itibariyle Trablusgarp’a yönelmişti. Tabi Osmanlı Devleti ‘de zaten durum itibariyle iyi bir konumda değildi ve eski gücü yoktu. Yani, Trablusgarp’ı koruyamayacak nitelikte değildi.
Osmanlı Devleti bölgeyi İtalyanlara bırakmak istememektedir. Fakat İtalyan donanması işgalleri sürdürmektedir. Böylece On iki Ada ve Rodos’u işgal etmişlerdir. Savaşın bitmesini isteyen İtalya, Osmanlı Devleti’ni barışa zorlamaktadır. Zaten Balkan Savaşları başlamış ve Osmanlı Devleti her ikisiyle mücadele edemeyeceği için anlaşma imzalayarak Trablusgarp’taki tüm subaylarını geri çağırmıştır.
Trablusgarp Savaşı’nı sona erdiren Uşi Antlaşması 18 Ekim 1912’de imzalanmıştır. Antlaşmaya göre;
Bingazi ve Trablusgarp İtalya’nın egemenliği altına girecektir,
Rodos ve On İki Ada geçici olarak İtalya’ya bırakılacaktır. Süresi ise Balkan Savaşları’nın bitimine kadardır,
Bingazi ve Trablusgarp’da yaşamlarını sürdüren Müslümanlar, dini açıdan Osmanlı halifesine bağlı kalacaktır,
İtalya kapitülasyonların kaldırarak Osmanlı Devleti’ne yardımcı olacaktır.
Trablusgarp Savaşı Kimler Arasında Yapılmıştır?
1911 ile 1912 yıllarında meydan gelen Trablusgarp Savaşı, Osmanlı Devleti ve İtalya arasında gerçekleşmiştir. Bu savaş aynı zamanda Mustafa Kemal Atatürk’ün ilk savaşı olarak tarih sayfalarında yerini almıştır.
Trablusgarp Savaşının Nedenleri Nelerdir?
Trablusgarp’ın konumu İtalya’ya çok yakındır. Sömürge anlayışını çoktan kaçıran İtalya hammadde arayışındadır ve;
Sömürgecilik faaliyetlerine başlayan İtalya pazar aramaktadır,
Trablusgarp’ta Hıristiyanlara kötü davranıldığını iddia ederek Osmanlı Devleti’ne karşı planlama peşindedir,
Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp ile kara bağlantısı yoktur. Bu konum İtalyanların işine gelmiştir,
Diğer yandan zaten “hasta adam” olarak nitelendirilen Osmanlı Devleti’nin donanmasının yetersizdir,
Büyük devletler ise İtalya’yı yanına çekmek istemektedir.
Trablusgarp Savaşı’nın Önemi Nedir?
Osmanlı hükümeti, İtalya’ya savaş açmaktan çekiniyordu. Enver Paşa komutasında, Mustafa Kemal ve arkadaşları bu savaşı kendi sorumlulukları altında, hükümetten hiçbir beklentiye girmeden başlatmışlardı. Yani Trablusgarp savaşı halkın savaşıydı. Savaş zaferle sonuçlandı. Bu zafer halkın ve halkın hakları uğruna mücadele eden genç komutanların kazandığı bir zaferdi.
Osmanlı Devleti ise bu genç subayların başarılarla dolu mücadelesine sahip çıkmamıştı. Oysa, bir avuç genç subay kendisinden çok üstün ve tam teçhizatlı İtalyan ordusuna karşı gelmiş hatta muazzam bir zafer kazanmıştı. Donanımlı İtalyan ordusu sadece kıyı şeridinden en çok 3-4 kilometre içerilere kadar girebilmişti.
Osmanlı Devleti’nin donanması yoktu, bu yüzden Akdeniz’in İtalyan donanmasının denetimi altındaydı. Trablusgarp’ta mücadele veren genç subaylara düzenli olarak asker ve savaş malzemesi göndermek mümkün değildi. Buna rağmen Enver Paşa komutasındaki, Mustafa Kemal ve arkadaşları savaşı kazanmışlardı.
Osmanlı Devleti, bu mücadeleye sahip çıkmadığı için elde edilen başarıya rağmen zarar gördü. “Hasta Adam” olarak nitelendirilen Osmanlı Devleti artık daha fazla yıpranmıştı. Bu savaş özellikle diğer ülkelere Osmanlı Devleti’nin sadece askeri açıdan değil aynı zamanda diplomatik açıdan da zayıfladığını göstermişti. Kısaca cephede kazanılan bir savaşın, hükümetin masa başında kaybetmesi olarak tarih sayfalarında yerini aldı.
Trablusgarp Savaşı’nın Sonuçları Nelerdir?
Trablusgarp Savaşı kazanılmıştı fakat Osmanlı Devleti bu savaşın ardında duramayarak bir nevi kaybetmiş oldu. Doğal olarak,
Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika bölgesindeki son kara parçasını da kaybetti.
Yunanlar tarafından işgal edileceği ihtimaline karşı On İki Ada geçici olarak İtalyanlara verildi,
Osmanlı Devleti bu kayıp sonrasında halifeliğin gücünü kullanmaya çalıştı ve bölge halkıyla dinî ve de kültürel bağlarını sürdürmek istedi,
Diğer yandan bu savaşın en iyi yanı;
Mustafa Kemal’in ilk savaşıydı. Aklını, zekasını ve üstün yetenekleri ile başarı göstererek savaş sonunda Binbaşı unvanını aldı. Böylece Mustafa Kemal tarih sahnesine girmiş oldu.
Ayrıca ilk uçağın kullanıldığı savaş yine Trablusgarp Savaşı’dır.
Kaynakça: https://www.cnnturk.com
